De Meester van Katharina

Weer iets om blij van te worden: de tentoonstelling: De wereld van Katherina. Devotie, demonen en dagelijks leven in de 15e eeuw. Tot 3 januari in museum Het Valkhof in Nijmegen. De illustraties in dit getijdenboek (een gebedenboek met miniaturen uit 1442/43) zijn gemaakt door een toen gerenommeerde kunstenaar, wiens naam in de nevelen der tijd is verdwenen en die nubekend staat als de Meester van Katharina van Kleef, omdat het boek voor haar is gemaakt.
Het is eigendom van The Morgan Library & Museum in New York en tijdelijk voor onderzoek uit elkaar gehaald. Je kunt zo'n 100 losse bladen zien - eens en waarschijnlijk in ons leven nooit weer, want het boek wordt na de tentoonstelling weer ingebonden.
Het probleem met miniaturen is natuurlijk dat ze, nou ja, zo klein zijn. Je moet er eigenlijk met een sterke loep overheen wil je de details een beetje meekrijgen - en zo'n boek stikt van de details.
Ik vreesde ook dat er zulke dikke rijen mensen zouden staan, dat er sowieso weinig te zien zou zijn. Dat was niet zo. Enerzijds misschien omdat het nog net geen kerstvakantie is, maar zeker ook door de opzet van de tentoonstelling.
Dit Getijdenboek is zo leuk omdat je bijbelse personages en heiligen ziet afgebeeld in een Middeleeuwse context: Het interieur van de heilige familie bijvoorbeeld, is de gezellige huiskamer van een welgestelde middeleeuwse ambachtsman. Met het kindeke Jezus in een looprekje. De tentoonstelling opent met een zaal met schitterende kostuums, gereconstreerd op basis van de illustraties in het boek. Daarna zie je een zaal met illustraties uit het boek en daarnaast echte, identieke middeleeuwse gebruiksvoorwerpen: vogelkooitjes, schoenen.
Dan een zaal waarin men laat zien de Meester niet in een vacuum opereerde, maar zich liet insprireren door werk van collega's en tijdgenoten. Er zijn ook twee animatiefilmpjes waarin 'Katharina' zich direct tot de bezoeker richt (die zijn naar mijn smaak net iets over the top, maar wel heel informatief en toegankelijk). En er is natuurlijk een audiotour - ook een aanrader.
En dan kom je in de zaal met de perkamenten bladen van het originele manuscript, en jawel! vreugde! daar is regelmatig een loep naast gehangen, zodat je echt alles kunt bekijken.
Niet alleen de inkijk in het middeleeuwse leven is fascinerend, ook de afbeeldingen over hoe het er in de Hel uitziet en hoe je daar kunt branden zijn prachtig. En in de marge gaat de Meester bij tijd en wijle helemaal los. Nog twee weken te zien in Nijmegen. Een aanrader.
(Als je op de plaatjes hiernaast klikt, krijg je ook een vergroting. En voor alle duidelijkheid: die is een stuk groter dan het origineel - veel lijntjes moeten geschilderd zijn met een penseel met 1 haar.)